کاربرد هوش مصنوعی در ایمنی فرآیند ¦ مفهوم هوش مصنوعی

هوش مصنوعی (Artificial Intelligence)، در حقیقت اشاره به علمی داره که به ما کمک می­‌کنه بدون نیاز به حضور انسان، فعالیت­هایی رو که نیاز به استفاده از هوش یا علم آنالیز داره، انجام بدیم. این کار با استفاده از تجزیه و تحلیل اطلاعات بوسیله یک سری از الگوریتم­ها و توسط کامپیوتر انجام میشه.

این الگوریتم­ها باعث میشن که یک کامپیوتر علاوه بر تجزیه و تحلیل اطلاعات، بتونه الگوهای لازم رو هم شناسایی کنه و حتی تصمیم­گیری و اجرای خودکار فعالیت رو هم انجام بده.

کاربرد هوش مصنوعی در ایمنی فرآیند ¦ ایمنی فرآیند و چالش‌های آن

ایمنی فرآیند به مجموعه اقداماتی گفته میشه که برای جلوگیری از نشت فاجعه­‌آمیز مواد خطرناک در صنایع فرآیندی (نفت، گاز و پتروشیمی) انجام می‌گیره. نشت مواد خطرناک در صنایع فرآیندی منجر به حوادثی مثل آتش­‌سوزی، انفجار و مسمومیت میشه و به همین علت در ایمنی فرآیند باید به موضوعاتی همچون فرآیندهای شیمیایی، تجهیزات فرآیندی، انسان و محیط­‌زیست پرداخته بشه.

با این وجود، حوزه ایمنی فرآیند با چالش­هایی رو­ب­رو هست که به تعدادی از اون­ها اشاره می­‌کنم:

❖ پیچیده بودن فرآیندهای شیمیایی

در فرآیندهای شیمیایی از تکنولوژی­ها و روش­های پیشرفته استفاده میشه و پارامترهای عملیاتی در این فرآیندها نقش مهمی ایفا می‌کنن. پارامترهایی مثل دمای زیاد، فشار بالا و … .

همین موضوع باعث شده فرآیندهای شیمیایی پتانسیل زیادی برای رخداد حوادث داشته باشن.

❖ مدیریت کردن ریسک‌ها

شناسایی کردن خطرات، تعیین و کنترل ریسک­ها از جمله اقداماتی هستن که برای پیشگیری و کنترل حوادث فرآیندی انجام میشن. با توجه به وجود پیچیدگی در فرآیندهای شیمیایی، انجام این فعالیت­ها گاهاً با عدم قطعیت مواجه بوده و باعث از دست رفتن کنترل فرآیند و رخداد حوادث میشه.

❖ توسعه تکنولوژی‌ها و فن‌آوری‌های جدید

تقریباً ب­طور روزانه شاهد ظهور تکنولوژی­های جدید و نوآوری­های نوظهور در صنایع فرآیندی هستیم. ایجاد تکنولوژی­های جدید و پیشرفته باعث تغییر در نوع خطرات و سیستم کنترل ریسک اون­ها میشه. بنابراین، برای حفظ سطح ایمنی در این شرایط نیازمند راه­‌حل­های جدید و نوین خواهیم بود.

❖ مدیریت اضطراب و استرس در کارکنان

وجود خطرات جدی در فرآیندها، پیچیدگی فرآیندهای شیمیایی و وجود یک محیط خشک صنعتی، موجب وارد اومدن فشارهای روانی به کارکنان در این صنعت میشه. کنترل شرایط روانی کارکنان از عوامل مؤثر در کاهش حوادث بوده و نیازمند برنامه­‌ریزی دقیق و مناسب در رابطه با آموزش و آگاهی کارکنان خواهد بود.

کاربرد هوش مصنوعی در ایمنی فرآیند ¦ هوش مصنوعی و بهبود ایمنی فرآیند

استفاده از هوش مصنوعی در بهبود شرایط ایمنی فرآیندهای شیمیایی، به ­وسیله شناسایی خطرات و ریسک­ها، تشخیص و پیش­بینی حوادث و افزایش اثربخشی سیستم­‌های ایمنی موجود بسیار مهم و مؤثر هست.

در این قسمت بعضی از کاربردهای هوش مصنوعی در ایمنی فرآیند رو معرفی می­‌کنم:

❖ تشخیص و پیش‌بینی کردن زودهنگام حوادث

الگوریتم­های هوش مصنوعی با استفاده از آنالیز داده‌­هایی که به اون دادیم، می‌تونه الگوهایی رو شناسایی کنه که ممکنه به رخداد یک حادثه منجر بشن. شناسایی زودهنگام این الگوها به مدیران ایمنی این امکان رو میده تا برنامه‌­های ایمنی مدنظر خودشون رو با کمکِ شناسایی بموقع ریسک­ها اجرایی کنن.

❖ شناسایی و تشخیص نقص‌ها و خطاهای سیستم

هوش مصنوعی این توانایی رو داره که با استفاده از یک سری الگوریتم­های پیشرفته یادگیریِ عمیق و شبکه­‌های عصبی نقص­ها و خطاهای موجود در فرآیندهای شیمیایی رو شناسایی کنه و خودش هم اقدامات لازم رو برای جلوگیری از اون نقص­ها، از پیش اتخاذ کنه.

❖ بهینه‌سازی فرآیندهای شیمیایی

الگوریتم­های بهینه‌­سازی هوش مصنوعی این توانایی رو دارن که به­ صورت خودکار پارامترها و شرایط بهینه برای انجام فرآیندهای شیمیایی رو تنظیم کرده و به کاهش ریسک­های مرتبط با فرآیندها کمک کنن. این کار باعث افزایش کارایی و بهینه کردن فرآیندهای شیمیایی می‌شه.

❖ تصمیم‌گیری هوشمند

یکی از ریسک­های جدی در زمان ایجاد اختلال در فرآیندهای شیمیایی، مربوط به تصمیم­‌گیری­های غلط اپراتورها و سرپرستان سایت میشه. سیستم­های هوش مصنوعی این امکان رو دارن که با تحلیل داده‌­های دریافتی از فرآیند، بطور هوشمندانه تصمیم­‌گیری کرده و به ایجاد راه­کارهای ایمنی مناسب کمک کنن.

❖ سیستم هوشمند کنترل و نظارت

به­ عنوان یکی از کاربردهای جذاب هوش مصنوعی، می‌­تونیم به استفاده از اون برای کنترل و نظارت بر تردد افراد در سایت (بویژه در مناطق ممنوعه)، نظارت بر استفاده از تجهیزات ایمنی و حفاظت فردی و پایش و کنترل ورود و خروج به مناطق خطر (Hazardous Area) اشاره کنیم.

هوش مصنوعی در این زمینه می‌تونه با استفاده از الگوریتم‌هایی که برای اون تعریف کردیم، در مواجهه با هر شرایط، یک اقدام خاص هم انجام بده.

از اونجایی که ایمنی فرآیندهای شیمیایی یکی از پراهمیت‌ترین شاخه‌های ایمنی محسوب میشه، هوش مصنوعی بعنوان ابزاری قدرتمند برای این حوزه مطرح بوده و تحقیقات در این حوزه همچنان ادامه داره.