شناسایی خطرات به روش Hazards Identification (HAZID)
فاز طراحی یک پروژه، بهترین زمان ممکن برای شناسایی خطرات بالقوه و ریسک ناشی از اون خطرات هست. شناسایی کردن خطرات در فازهای ابتدایی پروژه باعث کاهش هزینه اقدامات اصلاحی و همینطور کاهش هزینه خسارات ناشی از خطرات در فاز بهرهبرداری میشه.
یکی از روشهای مناسب و رایج برای انجام مطالعات شناسایی خطر در فاز طراحی، تکنیک HAZID هست.
این روش به عنوان یکی از تکنیکهای مورد استفاده در شناسایی خطرات و ارزیابی ریسک، در استاندارد ISO 17776 مطرح شده است.
شناسایی خطرات ¦ نکات مقدماتی
- تکنیک شناسایی خطر (HAZID)، به عنوان اولین مطالعه رسمی مرتبط با بهداشت، ایمنی و محیطزیست در هر فعالیت یا پروژه جدید مطرح میباشد.
- این تکنیک میبایست قبل از طراحی یا توسعه، مورد نظر قرار بگیرد.
شناسایی خطرات ¦ مقدمه
تکنیک شناسایی خطر (HAZID) از جمله اقدامات اساسی برای برنامهریزی و کنترل مخاطرات میباشد. مزیت اصلی این تکنیک فراهم نمودن اطلاعات و ورودیهای ضروری جهت اخذ تصمیمات توسعهای در پروژه ها میباشد. این امر منجر به انتخاب گزینههای طراحی ایمنتر و در نهایت کاهش هزینههای ناشی از وارد آمدن خسارات خواهد شد. استفاده از تکنیک HAZID منجر به شناسایی زود هنگام پتانسیل مخاطرات و تهدیدها خواهد شد و به دو صورت کلی و جزئی مورد بررسی قرار میگیرد. این تکنیک میبایست قبل از آغاز یک عملیات جدید و یا طی مراحل اولیه توسعه بکار گرفته شود. به عبارت دیگر این تکنیک اولین مطالعه رسمی مرتبط با ایمنی، بهداشت و محیطزیست در هر فعالیت یا پروژه جدید میباشد.
در واقع تکنیک HAZID :
- یک روش شناسایی و توصیف مخاطرات شغلی بهداشت، ایمنی و محیطزیست و تهدیدها (Threat) در زود هنگامترین مرحله قبل از عملیاتی شدن در یک توسعه یا اجرا میباشد.
- یک جلسه کاری متشکل از تیمی مجرب با تخصصهای مختلف میباشد که در آن از تکنیک ساختار یافته طوفان مغزها استفاده میگردد. این جلسه براساس چک لیستی از موضوعات مرتبط با پتانسیل مخاطرات HSE و براساس طرح مورد نظر جهت ارزیابی و کنترل مخاطرات میباشد.
- مدت زمان مطالعه تکنیک HAZID میبایست کوتاه باشد تا قابلیت تاثیرگذاری بر تصمیمگیریهای اساسی توسعه وجود داشته باشد.
شناسایی خطرات ¦ مزایا
- تشخیص اهمیت و پیوستگی تمامی جنبههای بهداشتی، ایمنی و محیطزیستی در ابتدای یک توسعه.
- فرصتی برای در نظر گرفتن پیامدهای HSE در طراحیهای فرایندی و توسعهای. این امر فرایند انتخاب طرح را از میان گزینههای موجود تسهیل مینماید.
- پتانسیل اثرگذاری تغییرات عمده در طرحها در مرحلهای زودهنگام قبل از شکلگیری تعهدات مالی مهم.
- شناسایی تهدیدها و مخاطرات خاص، درون هر فاز از چرخه حیات یک پروژه یا فرایند.
- تسهیل فرایند تهیه لیست مخاطرات و تهدیدات HSE این امر سبب گسترش فرایند ثبت مخاطرات و اثرات موردی HSE میشود.
- شناسایی تمامی (آلایندهها) خروجیهای مستمر از تاسیسات در جهت به حداقل رساندن آنها مطابق با الزامات شرکت ملی پالایش و پخش فرآوردههای نفتی ایران.
- استفاده بهینه از زمان نسبت به سایر تکنیک های شناسایی خطر.
شناسایی خطرات HAZID ¦ تیم HAZID
تمامی زیرمجموعههای تابعه شرکت موظف به اجرای اجرای این روش میباشند. تیم تکنیک شناسایی خطر میبایست نسبتاً کوچک و در عین حال متشکل از افراد متخصص و مجرب باشد به نحوی که از دانش کافی برای تشخیص و شناسایی کلیه موضوعات HSE برخوردار باشد. بطور معمول تیم دارای چهار تا شش عضو میباشد. اعضای کلیدی میبایست از افراد ذیل و حسب مورد از متخصصین مرتبط و درگیر در پروژه انتخاب شوند:
مدیر عملیات / مدیر مهندسی
مهندس پروژه / رئیس مهندسی پروژه
مهندس فرایند
مهندس تولید
مهندس HSE
شایان ذکر است رئیس HSE شرکت / واحد، عضو اصلی و ثابت جلسه میباشد.
چنانچه اعضای جلسه از نظر دانش، تجربه و رده سازمانی در مقامی بالاتر قرار داشته باشند یک تیم ایدهآل را تشکیل خواهند داد به نحوی که قادر خواهند بود در مواردی که محدودیت زمانی وجود دارد و میبایست کار کیفی با سرعت بالا ارائه گردد، کار آمدتر عمل نمایند. از سویی مناسبتر خواهد بود اگر اعضای رده بالای جلسه بر روی مخاطرات کلی و مشکلات اجرایی پروژه ها متمرکز گردند و مطالعه جزئیات بیشتر را به دیگر اعضا بسپارند. در هر حال در این جلسات میبایست یک نفر رهبری تیم را بر عهده گیرد. رهبر تیم به سطح بالایی از تخصص و مهارتهای مدیریتی نیاز دارد.
رهبر تیم HAZID میبایست:
- در کلیه مراحل تکنیک شناسایی خطر به وظیفه خود عمل نماید.
- طوفان مغزی را تشویق نماید به نحوی که منجر به رشد خرد جمعی گردد.
- بحثها و موارد جلسه را مدیریت نماید بدون اینکه به قدرت ابتکار و خلاقیت افراد جلسه لطمه وارد شود.
- موضوعات کلیدی از مطالب جمعآوری شده توسط تیم را شناسایی نماید.
- یافتهها را ثبت و از اینکه صورتجلسات به طور کامل خطرات و موارد شناسایی شده را انعکاس میدهد اطمینان یابد.
شناسایی خطرات HAZID ¦ انواع مختلف
محدودیت زمانی در مطالعات اولیه قبل از طراحی و اختصاص زمان بیشتر در مرحله طراحی، سبب گردیده است از دو گونه روش شناسایی خطر استفاده شود:
- تکنیک شناسایی خطر کلی (Conceptual): جهت دسترسی سریع به مطالعات انجام شده به منظور تصمیمگیریهای اساسی
- تکنیک شناسایی خطر جزیی (Detailed): جهت جمعآوری تدریجی اطلاعات با داشتن فرصت کافی جهت استفاده
تکنیک Conceptual
از این تکنیک جهت شناسایی تمامی مخاطرات ساختاری مرتبط با طرح توسعه در طی هفتههای نخستین مطالعه طرح استفاده میشود. مطالعه با استفاده از بخشهای مناسب چکلیست که از مخاطرات مرتبط با HSE شکل یافته صورت میگیرد.
تکنیک Detailed
این تکنیک برای استفاده در توسعه یک فرایند و یا گزینههای مختلف فرایند طراحی شده است که در آن میبایست نمودار جریان فرایند وجود داشته باشد و لازم است تیم به همان واضحی که برای توسعه بر روی مخاطرات لاینفک داخلی و خارجی متمرکز میشود در این مرحله نیز بطور موثرتری بر محتوای فرایند انتخاب شده یا فرایند رقیب متمرکز شود.
بنابراین تیم قادر خواهد بود بر تصمیمات مهندسی اولیه (مقدماتی) از قبیل موارد زیر مروری داشته باشد:
- تکنولوژی فرایند
- ظرفیت
- فلسفه صرفهجویی
- مفهوم عملیاتها و غیره
این مطالعه بر اساس مروری بر تمامی بخشها یا بخشهای باقیمانده از چکلیست HAZID میباشد که البته بستگی به این دارد که آیا مطالعه کلی قبل از مطالعه جزیی صورت گرفته باشد یا خیر. در نهایت کلیه موارد چکلیست باید مدنظر قرار گرفته باشد.
مزایای استفاده از روش HAZID :
- شناسایی جامع تمامی خطرات در هر سه حوزه ایمنی، بهداشت و محیطزیست
- برگزاری جلسات به روش طوفان ذهنی با حضور پرسنل واحد مورد بررسی و تیم کارشناسی HAZID و استفاده از تجربیات آنها در خصوص آن واحد
- انجام مطالعات در زمان کمتر و تهیه گزارش نهایی با نظم و سازمانیافتگی بیشتر به علت سازمانیافتگی و طبقهبندی جامع مخاطرات در ISO 17776 تحت عنوان 32 آیتم
- امکان استفاده در تمامی مراحل عمر واحد شامل طراحی، پیشراهاندازی و واحدهای در حال بهرهبرداری
- روشی قابل انعطاف برای کاربرد در هرگونه تاسیساتی
شناسایی خطرات ¦ کاربرگ
پس از تقسیمبندی تاسیسات به ندهای مختلف، در هر ند، هر ۳۲ آیتم مخاطره در ایزو۱۷۷۷۶ بررسی و نتایج حاصل از آن در کاربرگ HAZID ثبت میشود.
مثالهایی از اقدامات کنترلی رخداد
- حفاظ و نرده استاندارد
- در نظر گرفتن مقدار خوردگی مجاز در طراحی
- کاربرد پوششهای مقاوم در برابر خوردگی
- استفاده از مواد ضدخوردگی
- حفاظ ماشینآلات متحرک
- دستورالعملهای عملیاتی مناسب و استاندارد
- پایین آوردن سرعت تجهیزات
- تعمیرات پیشگیرانه و اجرای برنامه بازرسی
مثال هایی از اقدامات کنترلی پیامد
- دتکتورهای گاز، دود و آتش
- سیستمهای توقف اضطراری
- سیستمهای آتشنشانی
- دیوارهای ضدانفجار و ضدآتش
- آموزش، مانور و عملیات واکنش اضطراری
برای مطالعه سایر مباحث HSE میتوانید به بلاگ سایت یا به اینستاگرام ما مراجعه فرمایید.
دیدگاه های نامرتبط به مطلب تایید نخواهد شد.
از درج دیدگاه های تکراری پرهیز نمایید.